Seyahat Acentesi Kurmak: Türkiye’de Turizm Girişimciliğinin Yasal, Mali ve Dijital Yol Haritası

TURİZMİN YENİ YÜZÜ: SEYAHAT ACENTELERİ İLE HİZMET İHRACATINDA YENİ DÖNEM

Turizm sektörü, Türkiye ekonomisinin en stratejik alanlarından biri olmaya devam ediyor. 2024 itibarıyla 54 milyon turist ve 54,3 milyar dolarlık turizm geliriyle Türkiye, küresel turizmde ilk 5’e girmiş durumda. Bu başarıda seyahat acentelerinin rolü ise göz ardı edilemez. Bugün artık seyahat acentesi kurmak, yalnızca tur satmak değil; aynı zamanda ülkeye döviz kazandıran bir ihracatçı olmaktır. Bu yazıda, bir seyahat acentesi kurmak isteyen girişimcinin adım adım yol haritasını, sektörel fırsatları ve finansal avantajları sade ama uzman bir dille ele alıyoruz.

SEYAHAT ACENTELERİNİN TÜRLERİ VE FAALİYET KAPSAMLARI

Türkiye’de seyahat acenteleri üç ana kategoriye ayrılır: A, B ve C grubu. A grubu acenteler en geniş yetki alanına sahip olup hem yurtiçi hem yurtdışı turlar düzenleyebilir, incoming ve outgoing hizmet verebilir. B grubu acenteler sınırlı çapta tur ve ulaşım hizmetleri sunarken, C grubu acenteler yalnızca belirli hizmetler (örneğin transfer veya rezervasyon) sunmakla sınırlıdır.

Incoming hizmetler, yabancı turistleri Türkiye’ye getirme faaliyetlerini kapsar. Outgoing hizmetler ise Türkiye'den yurt dışına düzenlenen turları ifade eder. Her iki faaliyet türü de hizmet ihracatı kapsamındadır ve döviz girdisi sağladığı için desteklenmektedir.

YASAL PROSEDÜRLER: ACENTE KURULUMU AŞAMALARI

Seyahat acentesi kurmak isteyen bir girişimci için ilk adım, şirket kurulumudur. Genellikle limited şirket tercih edilmekle birlikte şahıs şirketi de mümkündür. Ardından TÜRSAB’a (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) başvuru yapılır. Bu süreçte:

• Şirket ana sözleşmesinde seyahat acenteliği faaliyeti açıkça yer almalı,

• En az 30 m² büyüklüğünde, tabela ve ofis donanımına sahip bir yer gösterilmeli,

• Gerekli belgeler (faaliyet belgesi, imza sirküleri, vergi levhası, kira kontratı vb.) hazırlanmalı,

• Belirlenen teminat mektubu (güncel olarak 1.4 milyon TL civarında) sunulmalıdır.

Başvuru onay süreci ortalama 30–45 gün sürmekte ve ardından acente işletme belgesi düzenlenmektedir. Yeni düzenlemelerle birlikte, fiziksel ofis şartı korunmakla birlikte hazır ofis modeli de belirli kriterler sağlandığında kabul edilmektedir.

FİNANSAL VE TİCARİ PLANLAMA: BAŞARI BURADA BAŞLAR

Yeni bir acente kurarken göz önünde bulundurulması gereken bazı temel başlıklar şunlardır:

• Ofis Yeri Seçimi: Turist yoğunluğu olan bölgeler, havalimanı çevreleri veya çevrimiçi çalışmaya uygun dijital konumlar tercih edilmelidir.

• Operasyonel Maliyetler: Personel, yazılım, sigorta, tanıtım ve ulaşım giderleri başlıca kalemlerdir.

• Turizm Sigortası ve Sözleşmeler: Hem müşteriyi hem de işletmeyi koruyacak sözleşmeler profesyonelce hazırlanmalı, KVKK uyumu sağlanmalıdır.

ÖN MUHASEBE VE FİNANS YÖNETİMİ: EN ÇOK KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI

Yeni kurulan seyahat acentelerinde ön muhasebe süreçleri genellikle “ileride hallederiz” denilerek ertelenir. Oysa bu ihmal, kısa sürede nakit akışında bozulmalara, fatura ve tahsilat gecikmelerine ve vergi süreçlerinde karışıklığa yol açar. İşte bu alandaki yaygın sorunlar ve uygulanabilir çözümler:

1. Düzensiz Fatura Takibi ve Gelir Kayıtları

Sorun: Hizmet verildikten sonra faturalar zamanında kesilmez ya da hiç kesilmez. Bu da vergi beyanlarında eksikliğe, denetim riskine ve alacak takibinde dağınıklığa neden olur.

Çözüm:

• Satış işleminden hemen sonra dijital sistemle fatura kesilmelidir.

• Otomatik hatırlatıcılar kurularak işlem unutulmasının önüne geçilir.

• Tüm gelir kalemleri gün sonunda kontrol edilmeli, ay sonunda mali müşavirle mutabakat yapılmalıdır.

2. Ödeme Gecikmeleri ve Tahsilat Krizleri

Sorun: Müşterilere yapılan satış sonrası ödeme süreci takip edilmez. Bu da tahsilat sorunlarına ve işletme nakit akışında sıkışmaya neden olur.

Çözüm:

• Her müşteri için ödeme takvimi ve hatırlatıcı tanımlanmalıdır.

• Tahsilat yapılmayan satışlar için belirli gün aralıklarında hatırlatma mesajları gönderilmeli ve sistematik takip yapılmalıdır.

• Gecikmeli ödemelere karşı sözleşmelere açık maddeler eklenmeli (gecikme faizi, hizmet durdurma vb.).

3. Banka ve Nakit Akışı Düzensizliği

Sorun: Gelir ve giderlerin hangi hesaptan geçtiği belirsizdir. Bu durum hem iç denetimi hem de vergi planlamasını zorlaştırır.

Çözüm:

• Gelir ve giderler için ayrı hesaplar belirlenmeli.

• Günlük banka hareketleri sisteme işlenmeli ve düzenli olarak kategorize edilmelidir.

• Nakit tahsilat varsa günlük kasa raporları mutlaka tutulmalıdır.

4. Cari Hesap Karışıklığı

Sorun: Müşteri ve tedarikçilere ait borç-alacak dengesi manuel takip edildiğinde hata oranı artar.

Çözüm:

• Her cari için ayrı dijital kart oluşturulmalı, tüm işlemler buraya işlenmelidir.

• Cari mutabakatlar aylık olarak yapılmalı, açık bakiyeler liste halinde kontrol edilmelidir.

• E-posta yoluyla mutabakat süreci dijitalleştirilerek zamandan tasarruf sağlanır.

5. Harcamaların Belgelenmemesi ve Gider Dağınıklığı

Sorun: İşletme harcamaları çoğu zaman şahsi harcamalarla karışır ve belge eksikliği nedeniyle gider gösterilemez.

Çözüm:

• Harcamalar işletmeye ait banka kartı ile yapılmalı, her harcama anında faturalandırılmalıdır.

• Küçük tutarlar için dahi mutlaka fiş/fatura alınmalıdır.

• Ay sonunda tüm giderler kategorilere ayrılarak analiz edilmelidir.

 Genel Öneriler:

• Ön muhasebe için sade ve kullanıcı dostu bir dijital sistem tercih edilmeli.

• İşletme sahibi her gün 15 dakika ön muhasebeye zaman ayırmalı.

• Ay sonunda mali müşavirle birlikte raporlar değerlendirilerek hem vergi planlaması hem de yatırım kararları gözden geçirilmelidir.

DEVLET DESTEKLERİ VE TEŞVİKLER: FİNANSAL DESTEK SİZİ BEKLİYOR

KOSGEB, Kalkınma Ajansları, TÜRSAB ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, seyahat acentelerine çeşitli destekler sunmaktadır. Bunlar arasında:

• Girişimcilik hibeleri,

• Yurt dışı fuar katılım destekleri,

• Tanıtım ve marka tescil teşvikleri,

• Yurt dışı iş gezisi sübvansiyonları,

• Nitelikli personel istihdam desteği gibi kalemler yer alır.

Ayrıca Ticaret Bakanlığı, hizmet ihracatı yapan acentelere özel programlar yürütmektedir. Bu kapsamda:

• Yurt dışı ofis, reklam ve tanıtım destekleri,

• Marka destek programları,

• Küresel pazara açılmak isteyen firmalar için stratejik danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır.

YURT DIŞINA AÇILMAK: HİZMET İHRACATI VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Günümüzde seyahat acenteleri için büyümenin en güçlü yollarından biri hizmet ihracatıdır. Ancak bu kavram sadece “yabancıya satış” anlamına gelmez. Gerçek ve vergisel anlamda hizmet ihracatından söz edebilmek için bazı önemli kriterlerin sağlanması gerekir.

 Hizmet İhracatı Nedir?

Türkiye’de yerleşik bir firmanın, yurt dışında yerleşik başka bir firmaya sunduğu ve bedeli döviz cinsinden tahsil edilen hizmetler resmî hizmet

ihracatı sayılır. Bu durum, KDV istisnası, kurumlar vergisi avantajı ve Ticaret Bakanlığı destekleri gibi önemli kazanımları beraberinde getirir.

 Kritik Fark: Bireysel Satışlar (B2C) vs. Kurumsal Satışlar (B2B)

• Eğer bir Alman vatandaşı, Türkiye'deki bir acentenin web sitesinden İstanbul turu satın alırsa ve bu işlem bireysel düzeyde kalırsa, bu hizmet resmî ihracat olarak kabul edilmez.

• Ancak aynı müşteri, Almanya'daki bir seyahat acentesi üzerinden bu turu satın alır ve Türkiye’deki firma faturayı Almanya’daki acenteye keserse, bu işlem tam anlamıyla hizmet ihracatı olur (B2B modeli).

Bu ayrım, vergisel teşviklerden yararlanabilmek açısından hayati öneme sahiptir.

 Dijitalleşme ile İhracatı Güçlendirme

• Hedef pazarlarda yerleşik tur operatörleriyle iş birlikleri kurulmalı,

• Çok dilli ve dövizle çalışan web siteleri hazırlanmalı,

• Uluslararası rezervasyon sistemleri, sanal turlar, yapay zekâ destekli rehberlik gibi dijital araçlar entegre edilmelidir.

 Örnek Senaryolar

• Fransa’daki bir acente, Türkiye’deki acentenin Kapadokya turlarını kendi müşterilerine satar. Fatura Fransa’daki firmaya döviz cinsinden kesilir. → Hizmet ihracatıdır.

• Almanya’daki bir birey, Türkiye’deki acenteden doğrudan satın alım yapar. → KDV istisnası geçerli olmayabilir.

• İngiltere merkezli bir seyahat platformu, Türkiye'deki bir acentenin turlarını listeler ve satıştan komisyon alır. → Türkiye’deki acente platforma dövizle fatura keserse → ihracat sayılır.

 Vergi Avantajları

• KDV İstisnası: %0 KDV ile faturalandırma yapılır.

• Kurumlar Vergisi İndirimi: Döviz kazandırıcı hizmetlerde kazanç istisnası (%50'ye kadar).

• Stopaj Muafiyeti: Yurtdışına fatura edilen hizmetlerde, uygun belgeler sunulursa stopaj ödenmez.

Devlet Destekleri ile Büyüme

Ticaret Bakanlığı ve TÜRSAB, hizmet ihracatı yapan acentelere şu alanlarda destek sağlar:

• Yurt dışı reklam ve tanıtım harcamaları,

• Marka tescil ve danışmanlık giderleri,

• Yurt dışı ofis kiraları,

• Uluslararası fuar ve pazarlama faaliyetleri.

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Türkiye’de seyahat acentesi kurmak isteyen girişimciler için sektör hem dinamik hem de yüksek potansiyele sahip bir alan sunuyor. Gerek iç turizmdeki canlılık,         gerekse hizmet ihracatına yönelik devlet destekleri bu alanı cazip hale getiriyor.

Ancak başarılı bir seyahat acentesi kurmak, yalnızca doğru lokasyonda bir ofis açmaktan ibaret değil. Finansal planlama, dijitalleşme, müşteri ilişkileri, mevzuata uyum ve uluslararası pazarlara erişim gibi çok boyutlu bir yapı gerektiriyor. Bu nedenle girişimcilerin hem sektörel bilgiye hem de stratejik bakış açısına sahip olması kritik.

Sonuç olarak, turizmde uzmanlaşmak isteyen herkes için bu rehber; bilgiye dayalı, sürdürülebilir ve kârlı bir yolculuğun başlangıç noktası olabilir.